Tamacahut n Lɣula d sebɛa n teqcicin
Zik, yella yiwen n urgaz yesɛa sebɛa n teqcicin, yemma-tsent temmut. Argaz-nni, iɛawed zzwaj d tin ara irebbin yessi-s, maɛna, ɣas di tazwara trebba-tent, ur tɛeṭṭel, teɛya-tent.
Armi d yiwen n wass tenn-yas i urgaz-is:
- Awi yessi-ik enɣ-itent, ma ulac bru-yi ad qqleɣ axxam-nneɣ.
Argaz ageswaḥ, seg leḥmla i iḥemmel tameṭṭut-a-ines, yessuter-as ad as-tini amek ara asent-yexdem.
Terra-yas:
- Awi-tent ar teẓgi, eǧǧ-itent dinna ad aent-yeɛreq ubrid n tuɣalin.
Ih, i as-yerra urgaz-is.
Azekkuya, yenna i yessi-s:
- Kkremt ad neks tajlibt-nni n yizamaren.
Yelha, i as-rrant teqcicin. Yewwi-tent akked tqeṭɛit n lmal, d acu tabesṭuḥt-nni akk deg-sent tewwi deg ufus-is tekemmict n yikurbcen (iblaṭen imeẓẓynen) segmi d –teffeɣ seg taddart d nettat, s tḥerci tesrusay deg-sen yiwen yiwen deg ubrid. Armi wwḍen ɣer yiwen n wadeg (umkan) yeggugen (ibeɛden), ababat (baba-tsent) yewwi yeẓẓuɣer yessi-s ɣer yiwen n useklu (ccejra) yenna-asent:
- Qqimemt dayi alamma uɣaleɣ-d.
Tiqcicn, qqiment, ma d netta yeṭṭef abrid-is, yuɣal-d s axxam. Mi d – yeɣli yiḍ, taqcict-nni tamɣeẓẓyant akk tenna i yisetma-s:
- Beddemt ad nuɣal s axxam.
Rrant-as-d:
- Ur nessin ara abrid n tuɣalin.
- Đefremt-iyi-d.
Tettbeɛ iblaṭen-nni i teṭṭeyyic yak deg tazwara alammi i tt-ssawḍen ɣer umnar n tebburt, ufant baba-tsen akken i iteddu ad yečč imensi. Yenna-asent:
- Tura i d-ɛelleɣ nniya ad n-aseɣ ad kunt-nadiɣ.
Rrant-as:
- Nuɣal-d iman-nteɣ.
Deg yiḍ-nni, tameṭṭut tamcumt tɛeyyeḍ ɣef urgaz-is:
- Ur tent-tewwiṭ ara teqcicin-nni ɣer teẓgi, teskadbeḍ fell-i, bru-yi xxah teqqimeḍ id-sent. D yess-i a tinnat, aha, ini-d amek ar asent-xedmeɣ? Ad xemmeɣ.
Qqiment akken teltt-yyam ur ssawlen, syin tenṭeq-d tmeṭṭut-nni:
- Aɣ-d isela i yessi-k, syin ini-asent ha-t-an tella tmeɣra, tewwiḍ-tent ɣer umkan yeṭṭurfan akk, anda yella lbir. Mi tewwḍem, seɣli tacacit-ik sdaxel n lbir-nni mbla ma ẓrant tɛemmdeḍ, syin ini-asent, tin iyi-iḥemmlen seg-went ad yi-d-telqeḍ tacict-nni seg wanu-ayi.
Mi tekker ad tader yiwet kkes-as iselsa-nni (llebsa), akken alamma grent d akessar i sebɛa tawiḍ-iyi-d iselsa-nsent.
Argaz-nni, yekker-d tfejrit, yeskker-d yessi-is, yenna-asent:
- Ɣur-i yiwen n umeddakkel, ɣur-s tameɣra iɛreḍ-aɣ, kkremt ad teddumt.
Ihi, yefka i yessi-is iselsa-nni d wayen ara ɛelqent d ureɣ neɣ d aẓref ruḥent. Ddan d acu ddan deg uẓaɣar (lexla) anda yella lbir, mi yewweḍ ɣer tqemmuct-is, yesseɣli tacacit-is u yenna i yessi-is:
A yessi, tin iyi-ḥemlen seg-went ad tekcem ar lbir ad yi-d-tawi tacacit-iw. Tenṭeq-d tmeqqrant seg-sent, d nekk ara ak-tt-in-yawin a baba. Kkes-d isela-nni ijdiden a yelli. Tekkes lqecc-is, tuder ar lbir. Xemsa seg yisetma-s i tt-yettabaɛen xedment akken texdem tmeqqrant, tin kan ara yekksen lqecc-is ad tekcem ar lbir, ala tameẓẓyant-nni i yeqqimen, yenna-as baba-s, issetma-m, yiwen ur tessaweḍ ad yi-d awi tacacit-is, ah ḥrec, kkes iselsa-ayi bimaynuten tegreḍ d akessar ula d kemm ad yi-d-tawiḍ tacacit-iw.
Yelha a baba, i as-terra teqcicit. Mi tger aḍar deg lbir iwakken ad tekcem, s lemɣawla tejbed-d llebsa-nni akk, ayla-s d win n yisetma-s, tegra-ten ɣer lbir tuder cwi. Iɛeyyeḍ baba-s yiwet:
- Iwacu iyi-txeḍɛeḍ?
- D kečč i aɣ-ixedɛen, i as-terra, tebɣiḍ ad aɣ-tenɣeḍ ilmend n tmeṭṭut-ik, ruḥ sya, nekkenti ad aɣ-yeḥrez Rebbi, ma d kečč, kemmel ussan-ik d tmeṭṭut-ik.
Mi tfuk awalen-is, tkemmel d akesar ɣer yisetma-s. Ihi, tiqcicin-nni dxel n lbir yekkawen, segmi kecment nutenti d taɣuzi armi sawḍent ad d-xedment amjux yettawin ɣer uxxam n lɣula mm-yiwet n tiṭ. Lɣula-ayi, tella teẓẓaḍ awren, mi t-ẓrant teqcicin-nni, tameẓẓyant-nni seg-sent tuker-as-t-id, tefka-t i yisetma-s, mi teẓra lɣula-nni yettwker uwren iɣef tennɛettab, tenṭeq-d:
- D acu i yellan akka deg uxxam-a?
Tekker tewwi-d ayaẓiḍ, tessers-it deg yiwen n umjux, mi tegra teqcict-nni tabesṭuḥt afus-is ad t-id-tekkes, yekker iɛeyyeṭ uyaẓiṭ-nni, tekker lɣula tegra afus-is s lxeff teṭṭf-d taqcict-nni, tenna-yas:
- Yella wi yellan yid-m?
- Xaṭi, i as-terra teqcict-nni.
Ihi, terra-tt lɣula-nni d txeddamt-is, u teḍleb-as ad as-tili am yelli-s. Teqqim ɣu-s deg uxxam, armi d yiwen n wass yusa-d urgaz n lɣula-nni, yesteqsa-tt:
- Ansi i d-tekka tayyi?
- D Rebbi iyi-tt-id-yefkan ad d-temmag d yelli.
Mi tekker teqcict-nni ad d-tessers imensi, tefka azgen n wayen i d-tnawel i lɣula d urgaz-is, azgen-nniḍen i yisema-s yellan deg yifri ddaw tmurt. Teqqim akken tlata n yiseggasen d nettat tqeddec ɣef lɣula, yiwen n wass, mi d-telḥeq tfaska (tmeɣra) n yiseḥḥaren, teḍleb deg urgaz-is ad yawi taqcict-nni ɣer yiwen n umkan ad tt-yezlu iwakken ad tt-xdmen d imensi n lɛid. Yekker yewwi-tt ɣer teẓgi yexlan, mi yewweṭ yufa yiwet n tezdayt ɛlayen yeččuren d tiyni (ttmer), tenna teqcict i lɣul.
Ali kkes-aɣ-d kra n ttmer, nekk seg tama-w ad gerweɣ (jemɛeɣ) kra n yisɣaren i yemma.
- Igerrez, i as-yerra; yekker yuli tazdayt, ma d taqcict-nni tjemmeɛ-d isɣaren tezzi-yas i tezdayt. Lɣul-nni yesteqsa-tt:
- Acimi i tessurusuḍ isɣaren-a d tigerruma ɣef tezdayt?
Terra-as:
- Dhu kan d ttmer, ma d isɣaren d anezgum-iw.
Taqcicit, tejmeɛ-d ayen iwumi tezmer d asɣar terra-t ddaw n useklu-nni n ttmer, tecɛel-as, yekker uḥaǧiǧ ddaw-as, yessuɣ-d lɣul-nni:
- Sellek-iyi-d, ayen i tebɣiḍ ad kem-t-in-xedmeɣ.
Terra-as teqcict:
- Ur bɣiɣ kra.
Lɣul-nni, yuder-d seg tezdayt, mi d-yelḥeq ar ukessar yeɣli deg tlemmast n uḥaǧiǧ yemmut. Taqcict-nni, truḥ s axxam, mi temlal lɣula tesseqsa-tt:
- Anda-t baba-m?
Yeɛya, …ur yettɛeṭṭil ara ad d-yelḥeq. Tenna-as, Sali-iyi ɣef uzagur-im ad nnadi fell-as. Tessuli-tt ɣef uɛrur-is, tewwi-tt ar yiwen n wanu (lbir) ur nesɛi lqaɛ, tdemmer teqcict-nni lɣula, teɣli sdaxel-is. Teqqel tmeḥruct ar yisetma-s, tessuffeɣ-itent-id seg ddaw tmurt, ufant mkul d lxir yella deg uxxam-nni, ama d učči, d iselsa neɣ d ureɣ (ddheb) d uẓref (lfeṭṭa), uɣalent d imerkantiyen, rnant ufant abrid i tent-yessuffɣen seg uxxam-nni ɣer dunnit. Mi ffɣent seg uxxam, ur rrint ara ɣer uxxam n baba-tsent, ruḥent ɣer taddart n Lqaḍi, din i xedment ixxamen; zewjent u yerna rebḥent.
René Basset. Comptes populaires d’Afrique
Asuɣel: Yasin Maɛlawi
J’ai lu l’histoire avec beaucoup de plaisir. C’était très bien écris et facile à lire, avec des mots disparus ressuscités et leur explication entre parenthèses. C’est ce qu’on appelle un travail bien fait. Taqvaylit a de beaux jours devant elle. Je peux dormir tranquille.
Taqsit yelhan
ATAS atas
Wow
La petite fille est très rusée par rapport à ses grandes soeurs .elle leur avait sauvé la vie ,de la méchanceté du père et sa 2 ieme femme .
Tgerrez mlih ☺amek izemreɣ ad rnuɣ timucuha ar da sɛiɣ aṭas n tmucuha yuran s tmaziɣt .