Zik , yella yiwen n urgaz yesɛa sebɛa n teqcicin , yemma-tsent temmut . Argaz-nni , iɛawed zzwaj
d tin ara irebbin yessi-s , maɛna , ɣas di tazwara trebba-tent , ur tɛeṭṭel ,teɛya-tent.
Armi d yiwen n wass tenn-yas i urgaz-is : Awi yessi-ik enɣ-itent , ma ulac bru-yi ad qqleɣ axxam-
nneɣ.
Argaz ageswaḥ , seg leḥmla i iḥemmel tameṭṭut-a-ines , yessuter-as ad as-tini amek ara asent-
yexdem .
Terra-yas : Awi-tent ar teẓgi , eǧǧ-itent dinna ad aent-yeɛreq ubrid n tuɣalin.
- Ih , i as-yerra urgaz-is.
Azekkuya , yenna i yessi-s :
-Kkremt ad neks tajlibt-nni n yizamaren . - Yelha , i as-rrant teqcicin.
Yewwi-tent akked tqeṭɛit n lmal , d acu tabesṭuḥt-nni akk deg-sent tewwi deg ufus-is
tekemmict n yikurbcen ( iblaṭen imeẓẓynen) segmi d –teffeɣ seg taddart d nettat , s tḥerci
tesrusay deg-sen yiwen yiwen deg ubrid. Armi wwḍen ɣer yiwen n wadeg( umkan)
yeggugen ( ibeɛden ) , ababat ( baba-tsent) yewwi yeẓẓuɣer yessi-s ɣer yiwen n useklu (
ccejra) yenna-asent :
-Qqimemt dayi alamma uɣaleɣ-d .
Tiqcicn , qqiment , ma d netta yeṭṭef abrid-is , yuɣal-d s axxam.
Mi d – yeɣli yiḍ , taqcict-nni tamɣeẓẓyant akk tenna i yisetma-s :
-Beddemt ad nuɣal s axxam .
Rrant-as-d : - Ur nessin ara abrid n tuɣalin .
- ḍefremt-iyi-d .
Tettbeɛ iblaṭen-nni i teṭṭeyyic yak deg tazwara alammi i tt-ssawḍen ɣer umnar n tebburt ,
ufant baba-tsen akken i iteddu ad yečč imensi .Yenna-asent : - Tura i d-ɛelleɣ nniya ad n-aseɣ ad kunt-nadiɣ .
Rrant-as : - Nuɣal-d iman-nteɣ .
Deg yiḍ-nni , tameṭṭut tamcumt tɛeyyeḍ ɣef urgaz-is : - Ur tent-tewwiṭ ara teqcicin-nni ɣer teẓgi , teskadbeḍ fell-i , bru-yi xxah teqqimeḍ id-sent .
- D yess-i a tinnat , aha , ini-d amek ar asent-xedmeɣ ?
- Ad xemmeɣ .
Qqiment akken teltt-yyam ur ssawlen , syin tenṭeq-d tmeṭṭut-nni :
-Aɣ-d isela i yessi-k , syin ini-asent ha-t-an tella tmeɣra , tewwiḍ-tent ɣer umkan yeṭṭurfan
akk ,anda yella lbir . Mi tewwḍem , seɣli tacacit-ik sdaxel n lbir-nni mbla ma ẓrant
tɛemmdeḍ , syin ini-asent , tin iyi-iḥemmlen seg-went ad yi-d-telqeḍ tacict-nni seg wanu-ayi
, mi tekker ad tader yiwet kkes-as iselsa-nni ( llebsa) ,akken alamma grent d akessar i sebɛa
tawiḍ-iyi-d iselsa-nsent.
Argaz-nni ,yekker-d tfejrit , yeskker-d yessi-is , yenna-asent :
-Ɣur-i yiwen n umeddakkel , ɣur-s tameɣra iɛreḍ-aɣ , kkremt ad teddumt.
Ihi , yefka i yessi-is iselsa-nni d wayen ara ɛelqent d ureɣ neɣ d aẓref ruḥent. Ddan d acu
ddan deg uẓaɣar ( lexla) anda yella lbir , mi yewweḍ ɣer tqemmuct-is , yesseɣli tacacit-is u
yenna i yessi-is :
- A yessi , tin iyi-ḥemlen seg-went ad tekcem ar lbir ad yi-d-tawi tacacit-iw .
- Tenṭeq-d tmeqqrant seg-sent , d nekk ara ak-tt-in-yawin a baba.
- Kkes-d isela-nni ijdiden a yelli.
Tekkes lqecc-is ,tuder ar lbir . Xemsa seg yisetma-s i tt-yettabaɛen xedment akken texdem
tmeqqrant , tin kan ara yekksen lqecc-is ad tekcem ar lbir , ala tameẓẓyant-nni i yeqqimen ,
yenna-as baba-s , issetma-m , yiwen ur tessaweḍ ad yi-d awi tacacit-is , ah ḥrec , kkes iselsa-
ayi bimaynuten tegreḍ d akessar ula d kemm ad yi-d-tawiḍ tacacit-iw .
Yelha a baba , i as-terra teqcicit .
Mi tger aḍar deg lbir iwakken ad tekcem , s lemɣawla tejbed-d llebsa-nni akk ,ayla-s d win n
yisetma-s , tegra-ten ɣer lbir tuder cwi. Iɛeyyeḍ baba-s yiwet : - Iwacu iyi-txeḍɛeḍ ?
- D kečč i aɣ-ixedɛen , i as-terra , tebɣiḍ ad aɣ-tenɣeḍ ilmend n tmeṭṭut-ik , ruḥ sya , nekkenti
ad aɣ-yeḥrez Rebbi , ma d kečč , kemmel ussan-ik d tmeṭṭut-ik. - Mi tfuk awalen-is ,tkemmel d akesar ɣer yisetma-s.
Ihi , tiqcicin-nni dxel n lbir yekkawen , segmi kecment nutenti d taɣuzi armi sawḍent ad d-
xedment amjux yettawin ɣer uxxam n lɣula mm-yiwet n tiṭ. Lɣula-ayi , tella teẓẓaḍ awren ,
mi t-ẓrant teqcicin-nni , tameẓẓyant-nni seg-sent tuker-as-t-id , tefka-t i yisetma-s , mi teẓra
lɣula-nni yettwker uwren iɣef tennɛettab , tenṭeq-d : - D acu i yellan akka deg uxxam-a ?
Tekker tewwi-d ayaẓiḍ , tessers-it deg yiwen n umjux , mi tegra teqcict-nni tabesṭuḥt afus-is
ad t-id-tekkes , yekker iɛeyyeṭ uyaẓiṭ-nni , tekker lɣula tegra afus-is s lxeff teṭṭf-d taqcict-
nni ,tenna-yas :
-Yella wi yellan yid-m ?
-Xaṭi , i as-terra teqcict-nni .
Ihi , terra-tt lɣula-nni d txeddamt-is , u teḍleb-as ad as-tili am yelli-s .
Teqqim ɣu-s deg uxxam , armi d yiwen n wass yusa-d urgaz n lɣula-nni , yesteqsa-tt :
-Ansi i d-tekka tayyi ? - D Rebbi iyi-tt-id-yefkan ad d-temmag d yelli.
Mi tekker teqcict-nni ad d-tessers imensi , tefka azgen n wayen i d-tnawel i lɣula d urgaz-is ,
azgen-nniḍen i yisema-s yellan deg yifri ddaw tmurt.
Teqqim akken tlata n yiseggasen d nettat tqeddec ɣef lɣula , yiwen n wass , mi d-telḥeq
tfaska ( tmeɣra ) n yiseḥḥaren , teḍleb deg urgaz-is ad yawi taqcict-nni ɣer yiwen n umkan ad
tt-yezlu iwakken ad tt-xdmen d imensi n lɛid.Yekker yewwi-tt ɣer teẓgi yexlan , mi yewweṭ
yufa yiwet n tezdayt ɛlayen yeččuren d tiyni ( ttmer) , tenna teqcict i lɣul .
Ali kkes-aɣ-d kra n ttmer , nekk seg tama-w ad gerweɣ ( jemɛeɣ) kra n yisɣaren i yemma .
-Igerrez , i as-yerra ; yekker yuli tazdayt , ma d taqcict-nni tjemmeɛ-d isɣaren tezzi-yas i
tezdayt. Lɣul-nni yesteqsa-tt :
- Acimi i tessurusuḍ isɣaren-a d tigerruma ɣef tezdayt ?
Terra-as :
-Dhu kan d ttmer , ma d isɣaren d anezgum-iw .
Taqcicit , tejmeɛ-d ayen iwumi tezmer d asɣar terra-t ddaw n useklu-nni n ttmer , tecɛel-as ,
yekker uḥaǧiǧ ddaw-as , yessuɣ-d lɣul-nni : - Sellek-iyi-d , ayen i tebɣiḍ ad kem-t-in- xedmeɣ .
Terra-as teqcict : - Ur bɣiɣ kra .
Lɣul-nni , yuder-d seg tezdayt , mi d-yelḥeq ar ukessar yeɣli deg tlemmast n uḥaǧiǧ yemmut.
Taqcict-nni , truḥ s axxam , mi temlal lɣula tesseqsa-tt :
-Anda-t baba-m ? - yeɛya , …ur yettɛeṭṭil ara ad d-yelḥeq.
Tenna-as , Sali-iyi ɣef uzagur-im ad nnadi fell-as .
Tessuli-tt ɣef uɛrur-is , tewwi-tt ar yiwen n wanu (lbir) ur nesɛi lqaɛ , tdemmer teqcict-nni
lɣula , teɣli sdaxel-is.
Teqqel tmeḥruct ar yisetma-s , tessuffeɣ-itent-id seg ddaw tmurt , ufant mkul d lxir yella deg
uxxam-nni , ama d učči , d iselsa neɣ d ureɣ( ddheb) d uẓref ( lfeṭṭa), uɣalent d imerkantiyen
, rnant ufant abrid i tent-yessuffɣen seg uxxam-nni ɣer dunnit . Mi ffɣent seg uxxam , ur
rrint ara ɣer uxxam n baba-tsent , ruḥent ɣer taddart n Lqaḍi , din i xedment ixxamen ;
zewjent u yerna rebḥent. - René Basset . Comptes populaires d,Afrique
Asuɣel : Yasin Maɛlawi
6 commentaires
J’ai lu l’histoire avec beaucoup de plaisir. C’était très bien écris et facile à lire, avec des mots disparus ressuscités et leur explication entre parenthèses. C’est ce qu’on appelle un travail bien fait. Taqvaylit a de beaux jours devant elle. Je peux dormir tranquille.
Taqsit yelhan
ATAS atas
Wow
La petite fille est très rusée par rapport à ses grandes soeurs .elle leur avait sauvé la vie ,de la méchanceté du père et sa 2 ieme femme .
Tgerrez mlih ☺️amek izemreɣ ad rnuɣ timucuha ar da sɛiɣ aṭas n tmucuha yuran s tmaziɣt .